اقدام پژوهی
اقدام پژوهی یکی از روش های تحقیق به شمار می آید و به شکل نظام مند ، کارآمد و سازنده می باشد . با توجه به اینکه اتفاق نظر بر سر مفاهیم مربوط به اقدام پژوهی وجود ندارد یکی از بحث برانگیزترین روش های تحقیق در علوم اجتماعی می باشد . اقدام پژوهی از طرفی روش خاص خود را دارد و از طرف دیگر به پژوهشگر اجازه می دهد براساس تفکر خلاقانه ، تجربه و دانش خود به راه حل و نتایج جدید دست یابد .اقدام پژوهی در مباحث اجتماعی ، تربیتی ، روانشناختی و مخصوصاً مسائل مربوط به آموزش و پرورش و مدارس از جایگاه بسیار بالایی برخوردار است . بی تردید مطالعه منابع مربوط به اقدام پژوهی به پژوهشگران کمک می کند تا در انجام تحقیقات و پژوهش های خود تخصص و مهارت لازم را کسب نمایند .در زمینه اقدام پژوهی منابع متعددی به نگارش درآمده است . اما براساس تجربه می توان گفت معلمان و دانشجویان در مسیر اقدام پژوهی به منبعی آسان و در عین حال جامع و علمی تحت عنوان «اقدام پژوهی » نیاز دارند .
معلمان پس از فراگیری مفاهیم اقدام پژوهی
- علاوه بر پرداختن به مباحث نظری به طور آسان و صریح مراحل علمی و کاربردی را در کلاس اجرا می کنند.- گام های پژوهش با ذکر موارد و مثال های مرتبط معرفی شده است .
- از منابع علمی معتبر و تجربیات دیگر پژوهشگران استفاده می نمایند.
- بخش های مربوط به ( متغیر ، فرضیات ، جامعه آماری ، نمونه گیری ، جمع آوری اطلاعات ، و بخش تجزیه و تحلیل در ابعاد آماری ) را در اقدام پژوهی به صورت عملی اجرا می کنند.
اقدام پژوهی در عصر کنونی
در سال های اخیر انقلابی عظیم در عرصه تحقیق و پژوهش رخ داده است . شناخت و کاربرد روش های تحقیق پیشرفت بیشتر در این امر را سرعت بخشیده و راه حل های مناسب پیش روی بشریت قرار داده است .مهمترین عامل تسریع این پیشرفت ، ابداع و به کار بردن روش های علمی تحقیق بوده است .از جمله این شیوه ها می توان به شیوه اقدام پژوهی ( پژوهش در عمل ) اشاره نمود .
این تحول عظیم در امر پژوهش حاصل پژوهش های صاحب نظرانی است که با استفاده از اصول علمی ، پژوهش های ارزشمندی را انجام داده اند و به گردآوری منابع مرتبط با این عنوان پرداخته اند .
به طور کل اهداف مطالعه و آموزش اقدام پژوهی شامل موارد زیر مشود :
۱-فراگیری روش بیان و پیگیری مسائل و مشکلات که در محیط پیرامون با آن مواجه هستیم .
۲-کسب مهارت لازم جهت اجرای پروژه های اقدام پژوهی
۳-کسب مهارت لازم در ارائه گزارش اقدام پژوهی.
اقدام پژوهی چه اهدافی را دنبال می کند؟
اقدام پژوهی روش منظم و دقیق برای طرح سوال و جمع آوری داده ها و تجزیه و تحلیل آنهاست که منجر به تولید دانش جدید و ارائه راه حل برای مشکلات با استفاده از مراحل و روش علمی می شود .
می توان گفت اقدام پژوهی عبارت است از :
*رسیدگی ، پژوهش ، مطالعه حقیقت و واقعیت ؛
*تجسس و جستجوی مجدد ؛
*شیوه فکر کردن برای پاسخ به چرایی و چگونگی ؛
*شیوه هدفمند و سیستماتیک اطلاعات مشاهده شده برای یافتن پاسخ یا راه حل مناسب ؛
* شیوه ای جهت توسعه و آزمایش نظریه های جدید .
اقدام پژوهی به منظور توصیف ، توضیح ، کشف روابط و کنترل پدیده ها انجام می شود .
هدف اولیه شامل روشن کردن مسأله خاصی است که با آن روبه رو شده است و هدف نهایی دستیابی به معلوم کلی و پاسخ به یک سوال یا ارائه راه حل یک مسأله ، رد یا قبول فرضیه و یا گسترش علم می باشد .
ویژگی ها و قواعد اقدام پژوهی
ویژگی های اقدام پژوهی عبارتند از : نظم و کنترل ، نوآوری ، عینیت ، تعمیم پذیری ، صبر ، جرأت ، دقت ، تخصص ، قاعده تجاهل و رعایت اصل بی طرفی .
۱-نظم و کنترل : اقدام پژوهی یک روش منظم است و محقق از گام های متوالی پیروی می کند که به دنبال هم انجام شده و موجب رسیدن به هدف می شود .
۲-نوآوری و توسعه ای بودن : در اقدام پژوهی باید بر مسائلی تأکید شود که تکراری نباشد و از زاویه ای جدید به مسأله نگریسته شود و انجام آن منجر به توسعه دانش بشر گردد .
۳- عینیت ، واقعی بودن : اقدام پژوهی با پدیده های قابل سنجش و اندازه گیری سرو کار دارد و شواهد باید به روش عینی جمع آوری شود .
۴- تعمیم پذیری : اقدام پژوهی باید توانایی تعمیم ( عمومیت بخشیدن ) نتایج از مشاهدات محدود به کل را داشته باشد .
۵- صب : اقدام پژوهی فعالیتی منظم است که باید با صرف زمان کافی انجام شود و با حوصله تک تک مراحل پیگیری و انجام شود .
۶- جرئت : در مواردی ، اجرای یک اقدام پژوهی نیاز به جرأت و شهامت دارد ، زیرا همیشه نتایج حاصل از اقدام پژوهی مورد قبول همگان نیست و مخالفت هایی را به وجود می آورد .
۷- دقت : دقت در انجام اقدام پژوهی موجب می شود که در صورت ایجاد شرایط یکسان قبلی بتوان اقدام پژوهی مشابه انجام داد و نتایج را از جوانب مختلف مورد مقایسه قرار داد .
۸- تخصص : اقدام پژوهی باید از روش های متنوع و گسترده آگاهی داشته باشد و با تسلط بر آنها و استفاده از مهارت خود ، اقدام پژوهی را انجام دهد .
۹- قاعده تجاهل : اقدام پژوه باید ابتدا ذهن خود را از موضوع مورد نظر خالی فرض کند و پیرامون موضوع ، خود را به نادانی بزند ، سپس به پژوهش و تحقیق بپردازد و از هرگونه قضاوت و پیش داوری عجولانه بپرهیزد .
۱۰- رعایت اصل بی طرفی : هر اقدام پژوه دارای علایق ، نظرات ، آرزوها ، باورها و … خاص خود است . به برخی علاقه مند و نسبت به برخی دیگر بی علاقه و حتی مخالف است . هیچ یک از این موارد در فرِند و ماهیت اقدام پژوهی نباید تأثیر بگذارد .
